Ikerketaren Etika Batzordea

EUNEIZeko (CEIE) Ikerketaren Etika Batzordearen helburua da bermatzea unibertsitatean egiten den ikerketa-jarduera osoa integritate, erantzukizun eta zorroztasun zientifikoko estandar altuenen arabera egiten dela. Haren xedea da onestasunean, gardentasunean eta errespetuan oinarritutako kultura instituzionala sustatzea, unibertsitate-komunitateari orientazioa eta laguntza emanez ikerketaren etikaren arloan.

Oinarriak

CEIEk Espainiako testuinguruan ikerketa arduratsuaren funtsezko balioak definitzen dituen CSICen Jardunbide Zientifiko Egokien Kodeak (2021) eta European Code of Conduct for Research Integrity (ALLEA, 2023) – integritate zientifikoaren arloko Europako erreferentzia – ezarritako printzipioak ditu inspirazio-iturri. Dokumentu biek azpimarratzen dute fidagarritasunaren, zintzotasunaren, errespetuaren eta kontu-ematearen garrantzia ikerketa-prozesuaren fase guztietan.

Era berean, esparru juridiko-normatiboan, Ikerketa Biomedikoari buruzko 14/2007 Legeak ezartzen du zentroko etika-batzordearen onespena lortu behar dela pertsonekin, lagin biologikoekin edo datu pertsonalekin edozein ikerketa hasi aurretik. Horri gehitu behar zaizkio DBEO (EB 2016/679), datu pertsonalen tratamenduari dagokionez pertsona fisikoak babesteari buruzkoa, eta Saiakuntza klinikoei buruzko Erregelamendua (EB 536/2014), parte-hartzaileen babesa, konfidentzialtasuna eta segurtasuna bermatzen dutenak.

Testuinguru horretan, 905/2025 Errege Dekretuak indartu egiten du ikerketaren etikarekiko konpromiso instituzionala, aurreikusten baitu unibertsitate bakoitzean batzorde etiko bat sortzea, irakasleek eta ikertzaileek ikerketaren eta transferentziaren arloan izango duten portaerarako. Helburua da jardunbide egokien irizpideak sustatzea ikerketaren garapenean, eta, bereziki, adimen artifizialaren eta informazioaren eta komunikazioaren teknologien erabilera arduratsua sustatzea ezagutza zientifikoa lantzean eta hedatzean.

Osaera eta funtzioak

Ikerketa Errektoreordetzaren mendeko CEIE zazpi kidek osatzen dute: graduko koordinatzaileak, batzordearen koordinazioa bere gain hartzen duen pertsona eta Ikerketako errektoreordea. Organo hori inpartziala eta diziplinartekoa da, eta eginkizun nagusi hauek ditu:

  • Ikerketa-proiektuak ebaluatzea: Pertsonei, animaliei, adimen artifizialari, datu sentikorrei edo arrisku etikoak ekar ditzakeen beste edozein alderdiri buruzko proiektuen egokitasun etikoa berrikustea eta horri buruzko irizpena ematea.
  • Araudia betetzen dela bermatzea: Indarrean dagoen legeria betetzen dela zaintzea, bai eta ikerketako etikaren arloko araudi instituzionalak, nazionalak eta nazioartekoak ere.
  • Parte-hartzaileak babestea: Ikerketetan parte hartzen dutenen eskubideak, duintasuna, segurtasuna eta ongizatea une oro babestuta daudela ziurtatzea.
  • Prestakuntza etikoa sustatzea: Ikertzaileentzako, irakasleentzako eta ikasleentzako prestakuntzako, sentsibilizazioko eta aholkularitzako jarduerak bultzatzea, ikerketako jardunbide etiko egokiei buruz.
  • Proiektuen garapena gainbegiratzea: Onartutako proiektuen jarraipena egitea, gauzatzen diren bitartean printzipio etikoak betetzen direla egiaztatzeko.
  • Kontsultak eta gatazka etikoak ebaztea: Ikertzaileen galderei erantzutea eta ikerketarekin zerikusia duten balizko gatazka etikoak konpontzea.

Ebaluazio etikoa: helburua, irismena eta prozedura

Ebaluazio etikoa ikerketa arduratsuaren funtsezko elementua da Haren garrantzia honako alderdi hauetan oinarritzen da:

  • Irakaskuntza-ikerketak eta -praktikak prozedura bidez eta etikoki onargarriak diren helburuekin garatzen direla bermatzea.
  • Lege-eskakizunak betetzea, pertsonak, animaliak, agente biologikoak edo AAk barne hartzen dituzten ikerketa zientifikoak egiteko aldez aurreko baldintza gisa ebaluazio etikoa eskatzen duen araudi nazionalera eta Europako araudira egokituz.
  • Proiektu bakoitza zehatz-mehatz eta diziplina anitzetatik aztertzea, unibertsitate-ikerketaren kalitatea, sendotasuna eta gardentasuna indartzeko.
  • Erakunde finantzatzaile nazional eta nazioartekoen betekizunak konpontzea, aurkeztutako proposamenak baloratzeko eta hautatzeko.
  • Argitalpen zientifikoa ziurtatzea, argitaletxeen eskakizunak betez, eta, horretarako, batzorde etiko bat onartzea ikerketaren emaitzak zabaltzeko beharrezko baldintza gisa.

Zer proiektu ebaluatu behar dira?

Ebaluazio etikoa egin behar zaie honako hauek dakartzaten proiektuei:

  • Gizakiekin, haien lagin biologikoekin eta/edo datu pertsonalekin ikertzea.
  • AA, teknologia digitalak edo datu-iturri sentikorrak erabiltzen dituen ikerketa, indarrean dagoen araudiak ezarritako baldintzetan.

Nork eska dezake ebaluazioa?

Honako hauek eska dezakete ebaluazio etikoa:

  • EUNEIZeko irakasle eta ikertzaileak
  • Gradu, master edo doktoregoko ikasleak, unibertsitatearen esparruan ikerketa-lanak edo -proiektuak garatzen dituztenak.

Nola aurkeztu behar dira eskaerak?

  • Ebaluazio etikorako eskaerak CEIEren Idazkaritza Teknikoaren bidez aurkeztu beharko dira, balorazioa egiteko behar den dokumentazioarekin batera (proiektuaren memoria, baimen informatua, datuak biltzeko tresnak, etab.). Batzordeak eskaera bakoitza aztertuko du konfidentzialtasun-, inpartzialtasun- eta zorroztasun-printzipioen arabera, eta egokitasun etikoari buruzko txostena egingo du, oharrak edo gomendioak barne.

Harremanetarako

EUNEIZeko Ikerketarako Etika Batzordea

CEIEren idazkaritza teknikoaren koordinazioa:
Sheila Romero

Biosfera Pasealekua, 6. zk
01013 Gasteiz
Araba

ceie@euneiz.com

×ATENCIÓ: Cookies no configurades en l'idioma actual. Revisa la teva configuració al plugin, gràcies!